Theo
Đông y, củ cải vị cay ngọt, tính bình, hơi mát; vào 3 kinh tỳ, vị và phế. Có
tác dụng đưa hơi đi xuống (giáng khí), trừ đờm; ngoài ra, còn có tác
dụng kiện tỳ tiêu thực (giúp tiêu hoá). Địa khô lâu có tác dụng lợi niệu, tiêu
thũng, lưu thông hơi ở phổi; Kiện tỳ tiêu thực, hạ khí hóa đàm, hoá tích
khoan trung, sinh tân giải độc. Dùng cho các trường hợp đầy bụng không
tiêu, viêm khí phế quản ho nhiều đờm, khản tiếng; thổ huyết chảy máu
cam, bệnh tiểu đường và hội chứng lỵ. Liều dùng: 6g 12g.
Hạt cải củ sao 12g, hạt tía tô 12g. Sắc uống. Chữa người già bị viêm phế quản mạn tính.
Hạt cải củ sao 12g, hạnh nhân 12g, cam thảo sống 8g. Sắc uống. Chữa viêm phế quản mạn tính, ho nhiều đờm.
Hạt cải củ sao 12g, chỉ xác 8g, thần khúc sao xém 16g. Sắc uống. Chữa tiêu hoá kém, mồm hôi, bụng trướng, đại tiện khô.
Hạt
cải củ 12g, tỏi 1 củ. Hạt cải củ nghiền thành bột, tỏi củ giã nát ép
lấy nước. Uống bột thuốc và nước tỏi với nước đun sôi còn nóng. Chữa lỵ
đau mót đại tiện.
Một số món ăn - bài thuốc có dùng củ cải:
Cháo bổ tỳ:
Lấy khoảng 2 lạng củ cải tươi, rửa sạch, thái nhỏ, đem nấu cháo với 1 lạng gạo tẻ. Ăn nóng vào buổi sáng và buổi tối. Sách
Đồ kinh bản thảo nói,
đây là món ăn dưỡng sinh rất tốt trong mùa đông; tác dụng trợ giúp tiêu
hóa, làm cho ngực và bụng khoan khoái. Ngoài ra củ cải còn có tác dụng
điều trị bệnh tiểu đường và bệnh viêm khí quản mạn tính. Có điều nên chú
ý là khi dùng món cháo này, không dùng các vị thuốc "hà thủ ô" và "địa
hoàng".
Thiên đầu thống: Sách
Thẩm thị lương phương
có ghi lại cách chữa bệnh đau nửa đầu của Vương An Thạch (nhà cải cách
chính trị thời Tống) như sau: Họ Vương bị thiên đầu thống lâu ngày, đã
chữa đủ các thầy thuốc không khỏi. Có người mách cách lấy nước cốt củ
cải trộn chút băng phiến đem nhỏ vào mũi. Vương làm thử, chỉ một lát sau
là đầu hết đau. Về sau, kinh nghiệm đó đã được các sách thuốc hướng dẫn
cụ thể hơn: Lấy củ cải (thứ non càng tốt) giã vắt lấy nước cốt, thêm
chút băng phiến. Cho người bệnh nằm ngửa lấy dung dịch trên nhỏ từ từ
vào lỗ mũi: đau đầu bên trái nhỏ vào lỗ mũi bên phải, đau đầu bên phải
thì nhỏ vào lỗ mũi bên trái.
Phòng bệnh đường hô hấp: Củ cải và trám, hai thứ bằng nhau đung lên uống thay trà hàng ngày.
Viêm khí quản cấp: Củ cải rửa sạch, để cả vỏ thái lát mỏng cho
vào bát, phía trên phủ một lớp mạch nha. Để một đêm, hôm sau gạn nước
uống dần dần.
Trị tăng huyết áp: Đem củ cải ép lấy nước cốt, uống mỗi ngày hai
lần, mỗi lần 1 chén con. Những người hay bị choáng đầu do tăng huyết áp
có thể lấy củ cải 90g, hành củ 90g, gừng tươi 30g, tất cả giã nát đắp
lên trán, ngày đắp một lần, mỗi lần khoảng nửa giờ.
Sởi không mọc, ho hậu sởi: Hạt củ cải tán nhỏ, ngày uống 3 lần, mỗi lần 6g, chiêu thuốc bằng nước cơm.
Táo bón: Lấy 30g hạt củ cải, sao vàng, uống hết một lần, chiêu
bằng nước sôi còn ấm. Với trẻ nhỏ thì giảm bớt liều. Theo quan sát của
các thầy thuốc ở bệnh viện Liêu Ninh (Trung Quốc), sau khi uống như trên
từ 2 - 5 giờ là đại tiện ra được phân mềm.
Trúng độc hơi than: đem củ cải ép lấy một bát con nước cốt, hòa 30g đường vào uống.
Tam tử dưỡng thân thang:
Nói đến củ cải, không thể không kể đến một bài thuốc kinh điển với cái
tên rất có ý nghĩa: ba người con phụng dưỡng cha mẹ - tam tử dưỡng thân.
Tam tử thực ra là 9 thứ hạt, chữ "tử" còn có nghĩa là "hạt". Cụ thể là:
hạt củ cải 5g, hạt cải trắng 3g, hạt tía tô 6g, ba thứ sao vàng tán
nhỏ, gói vào vải, đun lên như nấu nước trà, uống trong ngày thay nước
trà. Người già bị khó tiêu, đầy bụng, ợ hơi, ho suyễn, họng khò khè,
dùng phương pháp này rất tốt.
Chữa khàn tiếng không nói được: Lấy củ cải và gừng tươi giã vắt lấy nước uống.
Trị lao phổi ho ra máu: Củ cải 300g, mật ong 150g, phèn chua 10g, nước
400ml. Cho củ cải vào đun cùng với nước cho sôi, đến khi còn khoảng
100ml thì gạn lấy nước, bỏ bã. Cho phèn chua và mật ong vào nước này
khuấy đều, đun sôi, chia làm 3 lần uống trong ngày. Uống trước khi ăn.
Trị viêm phế quản mạn ở người cao tuổi: Củ cải trắng 250g, đường phèn,
mật ong vừa đủ, một bát con nước. Sắc đến khi còn nửa bát con nước, ăn
củ cải và uống nước. Mỗi ngày dùng 2 lần vào buổi sáng và tối.
Trẻ nhỏ bị ho: Lấy củ cải thái thành miếng mỏng ngâm trong nước
đường đặc vài ngày. Mỗi lần lấy ra một thìa nhỏ, pha thêm nước nóng cho
trẻ uống.
Chữa nhiệt miệng: Súc miệng bằng nước cốt củ cải. Ngày súc miệng nhiều lần sẽ nhanh khỏi.
Chữa đái tháo đường: Củ cải 250g, gạo 100g. Củ cải tươi rửa sạch, cắt nhỏ nấu với gạo thành cháo ăn hằng ngày.
Trị sỏi mật: Củ cải 400g, mật ong 100g. Củ cải gọt vỏ, cắt từng miếng
dài khoảng 6cm, tẩm mật ong rồi sấy khô (chú ý không để củ cải cháy). Ăn
củ cải và uống cốc nước muối loãng độ mặn (như nước canh).
Trị loét khoang miệng do nhiệt: Củ cải giã lấy nước cốt ngậm súc miệng.
Củ cải còn hỗ trợ điều trị một số loại ung thư gồm:
- Ung thư phổi ho ra máu: Nước củ cải 50ml, đường phèn 15g, chưng cách thủy, dùng ngày 1 thang.
-
Ung thư dạ dày thực quản, nôn mửa: Củ cải giã vắt lấy nước, thêm nước
lã và mật ong, nấu chín. Hoặc nước củ cải thêm mật ong, nước uống trộn
đều, uống hằng ngày.
Nước ép gừng tươi củ cải:
Củ cải, gừng tươi liều lượng tùy ý, ép lấy nước cho uống rải rác ít một
trong ngày. Dùng cho trường hợp khản giọng, mất tiếng, nôn ói, loét
miệng.
Canh thịt dê, cá diếc củ cải:
Thịt dê 100g, cá diếc 1 con, củ cải 60g. Thêm nước và gia vị nấu canh
lẩu, ăn nóng. Dùng cho các trường hợp suy nhược, viêm khí phế quản, ho
suyễn.
Củ cải hầm bì sứa: Bì sứa 120g, củ cải 60g. Thêm nước và gia vị, hầm nhừ chia ăn 2 lần trong ngày. Dùng cho bệnh nhân viêm khí phế quản mạn tính.
Cháo củ cải:
Gạo tẻ 100g, củ cải 50g. Củ cải thái lát cùng gạo nấu cháo, thêm chút
muối cho ăn. Dùng cho trường hợp đầy bụng không tiêu do ăn uống quá
nhiều các loại bánh kẹo, đường, mỡ.
Củ cải hầm nước gừng:
Củ cải (cả lá và cuống) 20 củ. Rửa sạch thái lát nấu nhừ, thêm mấy lát
gừng, bột gạo, ít dấm, đun sôi để vừa nguội cho ăn. Dùng cho các trường
hợp đại tiện xuất huyết rỉ rả liên quan đến trĩ và uống rượu.
Nước
ép củ cải hấp đường phèn: Củ cải tươi (hoặc luộc chín) 500g. Ép lấy
nước, thêm đường phèn lượng thích hợp cho uống, ngày 1 lần. Dùng cho các
trường hợp hen suyễn, viêm khí phế quản mạn tính, cảm sốt ho nhiều đờm.
Cuồi cùng xin lưu ý: 99% lượng canxi trong củ cải tập trung ở phần vỏ, cho nên khi chế biến không nên gọt bỏ vỏ.
Kiêng kỵ:
Hạt cải củ có thể hao tổn khí (sức lực) nên người sức yếu (khí hư)
không bị đầy tích, đờm trệ đọng thì cấm uống. Người tỳ vị hư hàn nên hạn
chế dùng củ cải.
Theo Sức khỏe và Đời sống