Ba tôi.

Tình cờ trên đường từ bệnh viện về, tôi ngồi cạnh 1 ông già. Loáng thoáng nghe ông nói chuyện, tôi đoán ông là bác sĩ. Khi ông cất di động đi, tôi quay sang :

- Xin chào ông! Chắc ông làm trong ngành y ?

- Sao bà biết ?

- Ông vừa nói sắp xuất bản quyển gì đó mà do nhà xuất bản y học xuất bản. Tôi đoán ông là bác sĩ.

- Vâng. Đúng tôi là bác sĩ.

-Xin lỗi, tôi hơi tò mò, vậy chuyên ngành của ông là gì ạ ?

Ông ghé tai tôi khẽ trả lời:

-Sản. Sản khoa.

-Tôi cũng đoán vậy nên mới mạnh dạn hỏi ông. Tôi muốn hỏi thăm thời ông làm bác sĩ khoa sản, vậy ông có biết bác sĩ Thìn ở BV C không ạ.

- Có. Tôi có biết. Bác sĩ Thìn đã mất cách đây chừng 5 năm rồi.

- Thật tiếc, hỏi thăm mãi bây giờ mới biết tin thì BS Thìn đã ra đi.

- Tôi và bs Thìn cùng học với nhau. 

Thời đó chúng tôi học giải phẫu do giáo sư Đỗ Xuân Hợp (ĐXH) dạy. Sau 5 năm học, chúng tôi chuyển sang khoa sản. Giáo sư ĐXH là giáo sư đầu ngành giải phẫu, cho đến nay chưa ai giỏi bằng thầy. Tôi quả thực đến nay vẫn kính phục thầy.

- Tôi biết giáo sư ĐXH.

- Sao chị biết Chắc chị làm trong ngành Y?

-Dạ không, tôi làm trong ngành giáo dục ạ. Nhưng tôi biết giáo sư ĐXH vì tôi là con nuôi của cụ.

-Vinh dự quá, được làm quen với con gái cụ Hợp. Nói xong ông hỏi thăm những người trong nhà. Trả lời mọi câu hỏi xong, ông nói với tôi:

- Tôi không những học được kiến thức của cụ mà còn học được đức tính điềm đạm, cởi mở, tốt bụng, thương người hơn thương thân của cụ.

- Vâng. Tôi biết ba tôi rất hay thương người. Điều này tôi rõ lắm, vì tôi đã nhờ ba tôi giới thiệu cho một số người ở các tỉnh (lúc đó y tế không mất tiền) về các bệnh viện ở HN chữa các bệnh hiểm nghèo. Đến khi khỏi họ muốn đến cám ơn cụ mà ba tôi cũng không cho đến. Ba tôi bảo chữa khỏi là may rồi, ở tỉnh lẻ chắc bệnh ấy chết. Không phải cám ơn. Bảo họ yên tâm về đi. Vừa nói xong thì đến bến. Tôi vội vàng:

- Xin chào ông! Tôi đến nơi rồi.

-Chào bà. Bà đi cẩn thận.

Về nhà, đêm đến bao kỷ niệm tốt đẹp về ba tôi cứ hiện ra như mới đây. Vậy mà ba tôi đi đã 28 năm rồi. Khi ba tôi đi, rất tiếc tôi không có nhà.

Tôi sống được đến ngày nay là nhờ ba tôi. Khi bị tai nạn giao thông năm 1978 QYV 103 định mổ não, ba tôi không cho mổ. Cụ bảo chỗ đó nguy hiểm, nếu khỏi hay chết ngay thì tốt, còn không may nằm liệt hay điên rồ thì khổ lắm. Nhờ có quyết định sáng suốt ấy mà nay tôi còn tồn tại được. Ngoài lần này tôi còn được ba cứu mấy lần thoát chết, nhưng kể dài vô tận. Chỉ biết rằng tôi sống được là nhờ có ba tôi.

Thường cứ một vài tuần tôi đến thăm ba, me. Mỗi lần đến ba tôi đều hỏi han ân cần như con đẻ. Tôi có cảm giác đây đúng là cha đẻ của mình. Ông dạy tôi nhiều điều, trong đó có điều tôi nhớ nhất:

Một hôm đi ăn tiệc, vì còn sớm lại gần nhà nên tôi rẽ vào thăm ba, me.

- Con chào ba, me!

  Ông quay lại đáp:

- Con về đấy à ? Đi đâu mà mặt bệch ra thế kia?

- Dạ, con đi ăn tiệc. Còn sớm, con rẽ vào thăm ba, me.

- Ăn tiệc với chuyên gia chứ gì? Ông biết tôi làm  phiên dịch nên đi ăn tiệc chỉ với chuyên gia.

- Vâng !

- Ăn tiệc với chuyên gia mà mặt thì bệch ra. Áo váy thì nát. Không được đâu con nhé. Me đâu lấy đồ trang điểm ra cho con, cầm luôn cái bàn là là cho con cái váy tử tế.

- Ba ơi, váy con vừa là, nhưng đi đường, đạp xe nó nhàu mất một ít ở đằng sau thôi ạ.

- Không được, phải là lại. Thời kháng chiến quần áo của ba ba cũng phải là cà phê nữa là. Con có biết là CÀ PHÊ là thế nào không ?

- Dạ, không ạ.

- Là cà phê là giặt xong, khô gấp có nếp cẩn thận, kê xuống gối, tối nằm đè lên, sáng mai phẳng như vừa là xong. Ở VB lấy đâu ra bàn là, phải sáng tạo để mình mặc quần áo nghiêm chỉnh. Lúc nào cũng phải chỉnh tề, con ạ.

- Con hiểu rồi ạ. Con sẽ nhớ lời ba dạy!

Tôi vừa nói chuyện với ba, vừa trang điểm xong. Me tôi cũng là xong cho tôi cái váy thật phẳng. Tôi chào ba, me. Trước khi đáp lại ba tôi còn bảo:

- Quay lại ba xem đã được chưa. Ba chào con. Nhớ lời ba dặn:

- Ra khỏi nhà là phải ăn mặc gọn gàng, chỉnh tề, trang điểm tử tế, trước khi ra cửa phải ngó vào gương xem mình còn thiếu sót cái gì, con nhớ chưa? Đừng bao giờ quên đấy.

- Con nhớ kỹ rồi ạ.

Từ đó đến nay chưa bao giờ ra khỏi nhà mà tôi quên lời dặn của ba, mặc dù đã ngoài 70 tuổi từ lâu. Ba Đỗ Xuân Hợp của tôi là :

Ba tôi sinh năm 1909 và mất năm 1985. Là:

- Ông là học sinh trường Bưởi ở HN.
- Thiếu tướng Quân đội nhân dân VN.
- Anh hùng lực lượng vũ trang.

Ông quê ở quận Hoàn Kiếm, Hà Nội; nhập ngũ năm 1946; thụ phong quân hàm Thiếu tướng và học hàm Giáo sư năm 1955; thụ phong danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân năm 1985.

Năm 1929, ông tốt nghiệp Trường Cao đẳng Y dược và trở thành bác sĩ y khoa từ năm 1944.
1932-1945, ông là Giảng viên Trường Y dược Đông Dương rồi Đại học Y khoa Việt Bắc (1949-1954).
1950-1960, ông là Viện trưởng Viện Quân y Khu 10; Hiệu trưởng kiêm Chủ nhiệm Bộ môn giải phẫu Trường Quân y sĩ Việt Bắc, Trường Sĩ quan quân y; Chủ nhiệm Bộ môn giải phẫu Đại học Y khoa Hà Nội (1954-1985).
1960-1978, ông là Giám đốc Học viện Quân y.

Ông là Phó Chủ tịch Tổng Hội Y học Việt Nam từ khi thành lập; sáng lập viên và là Chủ tịch Hội Hình thái học Việt Nam (1965-1985); sáng lập viên Hội Nhân chủng học, chuyên viên đầu ngành giải phẫu học Việt Nam.

Từ năm 1934 đến năm 1985, ông đã đào tạo 15.000 cán bộ y tế trong và ngoài Quân đội, là tác giả 125 công trình về Nhân trắc học và Hình thái học người Việt Nam.

Ông là Đại biểu Quốc hội từ khóa II đến khóa VII, Ủy viên Thường vụ Quốc hội khóa IV, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Y tế - Xã hội của Quốc hội khóa VI, Ủy viên Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khóa III, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội khóa IV.

Ông đã được Nhà nước Việt Nam tặng thưởng: Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng nhất và nhiều huân, huy chương khác.

Ông còn được nhận Giải thưởng Textut của Viện Hàn lâm Y học Pháp năm 1949, Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1996.


Nhiều điều trong cuộc sống hàng ngày ta hay quên, tôi cũng vậy. Nhưng lời dặn của ba tôi từ ngày hơn 20 tuổi tôi vẫn ghi lòng tạc dạ và bây giờ vẫn làm đúng lời ba tôi dặn mỗi khi ra khỏi nhà, hầu như chưa bao giờ tôi quên.